اخبار پزشکی

عسل و شکر دو مورد از رایج ترین شیرین کننده های غذایی هستند. معمولا فکر می کنیم که عسل سالم تر از شکر است، اما آیا واقعا همین طور است؟ هم عسل و هم شکر، جزو شیرین کننده های وعده های غذایی و میان وعده ها هستند. با اینحال مزه، ذائقه و مزایای تغذیه ای آنها متفاوت است. در این مقاله به بررسی مزایا و عوارض استفاده از عسل و شکر برای رژیم غذایی و سلامت بدن می پردازیم و می فهمیم کدام یک بهتر است.

عسل در مقابل شکر : شباهت ها و تفاوت ها

عسل و شکر هردو کربوهیدرات هستند که از دو نوع شکر بنام گلوکز و فروکتوز تشکیل شده اند. فروکتوز تصفیه شده که معمولا در شیرین کننده های غذایی وجود دارد، توسط کبد متابولیزه می شود و مرتبط است با:

• چاقی
• بیماری کبد چرب
• دیابت

هم فروکتوز و هم گلوکز سریع توسط بدن شکسته شده و موجب بالابردن سطح قنو خون در فرد می شود. نسبت گلوکز و فروکتوز موجود در عسل و شکر متفاوت است:

• شکر حاوی 50% فروکتوز و 50% گلوکز است.
• عسل حاوی 40% فروکتوز و 30% گلوکز است.

اما باقیمانده ی عسل شامل:

• آب
• گرده
• مواد معدنی شامل منیزیم و پتاسیم

می باشد. این اجزای اضافی در عسل می تواند عامل برخی از خواص درمانی عسل باشد. شکر دارای سطح قند بالاتری نسبت به عسل می باشد، که به این معنی است که سریعتر از عسل سطح قند خون را بالا می برد. این بخاطر فروکتوز بیشتری است که در شکر وجود دارد، و نیز بخاطر فقدان مواد معدنی. اما عسل کمی بیشتر از شکر کالری دارد، اما چون شیرین تر است پس مقدار کمتری از آن کافی است. هردوی این شیرین کننده ها اگر بیش از حد استفاده شود باعث اضافه وزن می شوند.

مزایای عسل

از دوران قدیم از عسل هم به عنوان شیرین کننده ی غذایی و هم برای مداوا استفاده می شده است. عسل ماده ای چسبناک است که توسط زنبورهای عسل تولید شده و رنگ آن از زرد کاهی تا قهوه ای تیره متفاوت است. زنبورها شهد گلها را جمع آوری کرده و آن را با آنزیم هایی مخلوط می کنند تا تبدیل به عسل شود و سپس در سلول های کندوی عسل نگهداری می کنند تا تازگی خود را حفظ کند.

عسل مزایای زیادی دارد که از جمله عبارت است از:

• نسبت به شکرمواد مغذی بیشتر دارد و کمتر فرآوری شده است.

بسته به نوع شهدی که در تولید عسل بکار گرفته می شود، مواد مغذی عسل نیز متفاوت است. بطور کلی عسل حاوی مقادیری از گرده های محلی و مواد دیگری بصورت زیر می باشد:

• آمینو اسید
• آنتی اکسیدان
• آنزیم
• مواد معدنی
• ویتامین

برخی تحقیقات نشان داده اند که عسل تیره آنتی اکسیدان بیشتری از عسل روشن دارد. هم چنین عسل کمتر از شکر فرآوری می شود، و تنها قبل از استفاده آن را پاستوریزه می کنند. عسل خام نیز قابل مصرف است و نسبت به عسل پاستوریزه دارای آنتی اکسیدان و آنزیم های بیشتری می باشد.

• سرفه

گزارش های موردی نشان داده اند که عسل های تولید محلی می توانند منجر به کاهش علائم آلرژی های فصلی شوند. با اینحال مطالعات هنوز مطالعات بالینی چنین چیزی را ثابت نکرده اند. یک بررسی که در سال 2011 چاپ شد نشان داد که افراد مبتلا به آلرژی گرده ی درخت غان، با مصرف عسل گرده ی درخت غان توانستند:

• 60% از علائم را کاهش دهند
• روزهای با علائم شدید تا 70% کاهش یافت
• روزهای بدون علائم تا دو برابر افزایش یافت

آنها همچنین توانستند مصرف آنتی هیستامین را تا حدود 50% کاهش دهند. این مزایا در عسل، می تواند بخاطر وجود آنتی اکسیدان و خواص ضدالتهابی آن باشد.

همچنین یکی از روش های درمان آلرژی این است که با استفاده ی مکرر از مقادیر کمی از مواد حساسیت زا، بدن را نسبت به آنها غیرحساس کنیم. در این راستا، عسل محلی می تواند دارای گرده هایی باشد که منجر به آلرژی های فصلی می شود.

• استفاده ی موضعی

عسل به دلیل خواص ضد میکروبی که دارد، می تواند برای درمان های موضعی بکار رود:

• بهبود زخم : بررسی ها نشان داده اند که عسل می تواند تاثیر چشمگیری در درمان طبیعی و بی خطر زخم های مزمن، جراحات و سوختگی ها داشته باشد.
• درماتیت سبورئیک : عسل خام می تواند درماتیت سبورئیک را بهبود ببخشد که آن یک بیماری مربوط به خارش پوسته ی سر و پوست پوست شدن آن است. استفاده ی هفتگی از عسل نیز از ریزش مو جلوگیری می کند
• هضم راحتتر

هضم عسل در دستگاه گوارش بدن راحتتر از قند می باشد. شکر معمولی بخاطر ترکیباتش باید قبل از اینکه شکسته شود، باید خورده و قورت داده شود. اما چون زنبورها آنزیم هایی به عسل می افزایند، بنابراین شکر موجود در آن تا حدی شکسته شده، و به این دلیل عسل راحت تر هضم می گردد.

عوارض و خطرات ناشی از عسل

برخی از رایج ترین عوارض و خطرات ناشی از عسل عبارتند از:

کالری بالا

هر قاشق غذاخوری عسل دارای 64 کیلوکالری است، که از کالری موجود در یک قاشق شکر که 49 می باشد، بیشتر است.

خطر ابتلا به بوتولیسم اطفال

عسل دادن به کودکان زیر 12 سال ایمنی نیست. وجود هاگ های باکتریایی در عسل، می تواند موجب بوتولیسم اطفال شود. این یک بیماری نایاب اما مرگبار است. هاگ های باکتریایی موجود در عسل برای کودکان بزرگتر از 12 سال و افراد بالغ بی خطر است. علائم بوتولیسم اطفال بصورت زیر است:

• یبوست
• ضعف عمومی
• گریه ی کم

تاثیر بر قند خون و خطر ابتلا به بیماری

تاثیر عسل بر سطح گلوکز خون مانند تاثیر شکر است. این موضوع مخصوصا برای افراد مبتلا به دیابت و مقاوم به انسولین مشکل ساز می شود. عسل بیش از حد نیز منجر به مشکلات قند خون در افراد سالم می شود و خطر ابتلا به بیماری های زیر را افزایش می دهد:

• افزایش وزن
• دیابت نوع دوم
• بیماری های قلبی

مزایای شکر

شکر از نیشکر یا چغندر قند استخراج می شود. اگرچه از مواد طبیعی به دست می آید، اما پیش از آنکه به محصول نهایی برای مصرف تبدیل شود نیاز به پردازش های زیادی دارد. انواع مختلفی از شکر وجود دارد که عبارتند از :

• شکر قهوه ای
• شکر موسکوادو
• شکر پودری
• شکر خام
• شکر سفید

در تمام این انواع شکر گلوکز و فروکتوز موجود است که برای ساختن ماده ای قندی بنام ساکاروز با یکدیگر ترکیب شده اند. شکر هیچ ماده غذایی افزودنی ندارد. با اینحال شکر قهوه ای که ترکیبی از شکر سفید و نوعی محصول جانبی تولید شده از شکر بنام ملاسس می باشد، ممکن است حاوی مقداری مواد معدنی باشد.

مزایای اصلی استفاده از شکر عبارتند از:

کالری کمتری نسبت به عسل دارد

در یک قاشق شکر 49 کیلوکالری و در یک قاشق عسل 64 کیلوکالری انرزی موجود است. با اینحال چون عسل شیرین تر است، مقادیر کمتری از آن کافی است.

کم هزینه است و عمر طولانی دارد

شکر ارزان است و به راحتی در دسترس قرار دارد، و همچنین دارای طول عمر بالایی است. همچنین باعث می شود بسیاری از غذاها خوش طعم تر شوند و به همین دلیل یکی از اجزاء اصلی در کابینت های آشپرخانه ما می باشد.

عوارض و خطرات ناشی از شکر

مصرف شکر می تواند منجر به برخی عوارض و خطرات شود.

شکر نسبت به عسل از شاخص قندی بالاتری برخوردار است

شکر نسبت به عسل می تواند سطح گلوکز خون را خیلی سریعتر بالا ببرد. این امر منجر به کسب انرژی سریعتر، کاهش سریع خستگی، سردرد و مشکلات تمرکزی می شود.

افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و دیابت نوع دوم

افزایش وزن و چاقی ارتباط نزدیکی با مصرف زیاد شکر دارند، و احتمال ابتلا به بیماری را زیاد می کند.

شکر نسبت به عسل برای کبد مضرتر است

از آنجا که کبد باید فروکتوز تصفیه شده را متابولیزه کند، مصرف زیاد شکر می تواند منجر به مشکلاتی در عملکرد کبد ایجاد کند. این مشکلات عبارتند از:

• بیماری کبد چرب غیر الکلی (nonealcoholic fatty liver disease)
• مدیریت کلسترول
• چاقی

ایجاد سوراخ دندان

در یک رژیم غذایی با شکر فراوان، پوسیدگی دندان و سوراخ های دندان سریعتر شکل گرفته و در دندان های بیشتری رخ می دهد. این امر برای همه اتفاق می افتد. برای کاهش خطر سوراخی دندان، باید استفاده از شکر را کاهش دهید.

ایجاد تغییرات در باکتری های روده

مصرف زیاد شکر در برنامه ی غذایی منجر به کاهش سلامتی و تنوع باکتری های روده می شود. همچنین خطر ابتلا به بیماری های مزمن را افزایش می دهد.

نسبت به عسل دیرهضم تر است

همانطور که گفتیم، شکر برخلاف عسل دارای آنزیم نیست، بنابراین هضم آن برای دستگاه گوارش بدن سخت تر می باشد.

عسل یا شکر : کدام یک بهتر است؟

می توانید از هردوی اینها بیش از حد استفاده کنید! خطرات استفاده ی بیش از حد این دو ماده یکسان است. مشکلات عمده عبارتند از:

• افزایش وزن
• افزایش خطر ابتلا به بیماری
• بالا بردن سطح قند خون
• افزایش خطر ابتلا به پوسیدگی دندان

بنابراین باید از هر دو ماده به مقدار لازم و در حد اعتدال استفاده کنید، یا اصلا نکنید. اگرچه عسل خواص خوبی برای سلامتی دارد، اما این خواص در صورتی کاربرد دارند که در رابطه با مشکلات خاصی به کار گرفته شوند، مانند سرفه یا آلرژی، یا استفاده ی موضعی از آن، بطوریکه بر سطح قند خون تاثیری نگذارد.

اگر استفاده از عسل را بر شکر ترجیح می دهید، سعی کنید از عسل تیره و خام استفاده کنید که بیشتر از شکر دارای مواد مغذی، آنزیم و آنتی اکسیدان می باشد.